ضرورت آموزش احیاء:
بهترین زمان برای نجات جان بیماری که دچار ایست قلبی ،ریوی، مغزی شده است 4 تا 6 دقیقه اول می باشد، زیرا پس از آن اگر هم بیمار زنده بماند به احتمال زیاد آسیب های زیاد و جبران ناپذیری برای او به جا میماند. هدف اولیه احیاء قلبی، ریوی ، مغزی یک مغز سالم و یک بیمار دارای عملکرد است.
از آنجا که فاصله زمانی بین تماس با مرکز اورژانس و رسیدن پرسنل پزشکی، اغلب بیش از 5 دقیقه طول می کشد، میزان بقاء به داشتن جمعیتی که در مورد CPR آموزش دیده اند بستگی دارد. که طی تحقیقات انجام شده متاسفانه تنها یک درصد افراد دچار ایست قلبی ریوی توسط اطرافیان احیاء می شوند. با هر دقیقه تاخیر در انجام احیاء 10 درصد به احتمال مرگ بیمار افزوده می شود.
چنانچه CPR بلافاصله بعد از افتادن بیمار به علت ایست ناگهانی قلبی ریوی شروع شود شانس زنده ماندن او 2 تا 3 برابر است .طی تحقیقات درصد زنده ماندن بیماران در صورت انجام سریع و صحیح این اقدامات 50 تا 75 درصد می باشد.
یکی از کلیدی ترین مسائل مربوط به احیاء ، انجام درست و کامل اقدامات CPR است.
چرا اطرافیان نسبت به انجام CPR تمایل کمی دارند:
1- برخی ادعا می کنند CPR بسیار پیچیده است و مراحل متعددی دارد که به خاطر سپردن آنها دشوار است.
2- برخی احساس می کنند روش های آموزشی، ناکارآمد است.
3- برخی اظهار می کنند مردم از انتقال بیماری ها هراسان هستند و تمایل به تنفس دهان به دهان ندارند.در این مورد باید گفته شود که اطلاعات موجود خطر انتقال بیماری از این طریق را بسیار کم می داند به علاوه وسایلی ساده و قابل حمل از قبیل ماسک صورت جهت این کار وجود دارد.
دستورالعمل های جدید تاکید بر کیفیت CPR و از سوی دیگر ساده سازی یادگیری ها دارد.
ما امیدواریم که با فراگیری تکنیک هایCPR به وسیله تعداد بیشتری از مردم قربانیان ایست قلبی ریوی بیشتری احیا شوند.
احیا قلبی ریوی مغزی شامل دو دسته اقدامات است:
1 - احیاء پایه (خارج بیمارستانی)
2- احیاء پیشرفته
احیا قلبی ریوی مغزی پایه :
در احیا پایه ما تلاش می کنیم بدون استفاده از ابزار های اضافه و فقط با استفاده از حواس و توانائی های فیزیکی خود در ابتدا بیماران را ارزیابی و بعد آنها را با دادن تنفس و ماساژ از نظر قلبی و تنفسی و مغزی حمایت کنیم تا با زنده نگهداشتن ارگان های اصلی بتوانیم بیمار را به مراکز مجهز برسانیم .
ارزیابی هوشیاری :
در ارزیابی هوشیاری با صدا زدن و تکان دادن یا تحریک کردن بیماران هوشیاری ارزیابی می شود . در زبان انگلیسی ابتدای کلمات تکان دادن و فریاد کشیدن با S شروع می شود لذا این مرحله را S&S می نامند . ) SHOUT & SHAKE ) باید دقت کرد که در بیماران با احتمال صدمه ستون فقرات لازم است این تکان دادن به نرمی صورت گیرد . در زبان انگلیسی برای نشان دادن این نرمی از واژگان TALK & TOUCH استفاده می گردد ( لمس کردن و صحبت کردن ) . در صورتیکه بیمار واکنش نشان داد ، مثلا چشمان خود را باز نمود یا صحبت کرد بیمار را تحت نظر قرار می دهیم . در غیر این صورت عملیات احیا را سریعا شروع میکنیم .
حفظ امنیت :
یکی از مسائلی که در دستورالعمل های جدید تاکید بسیاری بر آن شده است حفظ شرایط امنیتی احیا گر و بیمار است . لازم است که در طول احیا ، جان احیاگر و بیمار به خطر نیفتد . پس تمام شرایط امنیتی و استریلیزاسیون را رعایت می کنیم . و تا زمانی که خطرات محیطی رفع نشده اند عملیات احیاء را شروع نمی کنیم . در زبان انگلیسی امنیت را SECURITY می گویند .
خبر رسانی :
بعد از آگاهی از وضع هوشیاری بیمار ، سریعا اقدام به فعال سازی سیستم PAGE در بیمارستان می نمائیم و در خارج بیمارستان با مرکز فوریت ها ( در ایران 115 ) تماس می گیریم . به زبان انگلیسی درخواست کمک را با علائم SOS نشان می دهند ( SAVE OUR SHIP = کشتی ما را نجات دهید ) . بعد از این مرحله به سراغ ارزیابی تنفس بیمار می رویم .
ارزیابی تنفس :
در ارزیابی تنفس ابتدا کف یک دست را روی پیشانی بیمار قرار می دهیم و سر را به عقب می بریم و با دست دیگر فک بیمار را بالا می آوریم ( در صورتی که احتمال شکستگی مهره گردنی وجود داشته باشد این کار باید به آهستگی صورت گیرد و بالا آوردن فک بیمار کافی است) . بعد دهان بیمار را در صورت دیدن جسم خارجی از وجود آن پاک می کنیم . سپس با استفاده از هر سه حس شنوائی ، بینائی و لامسه ، تنفس بیمار را ارزیابی می نمائیم. به این صورت که با قرار دادن گوش به نزدیک دهان و همزمان با دیدن حرکات قفسه سینه ، صدای تنفس را گوش کنیم و گرمای نفس را نیز حس کنیم ، این کار نباید بیشتر از 10 ثانیه طول بکشد. در صورتی که بیمار تنفس داشته باشد بیمار را در وضعیت ریکاوری ( خوابیده به پهلو ) قرار می دهیم و به ارزیابی سایر سیستم های بیمار می پردازیم.
ارزیابی قلبی:
در ارزیابی قلبی با استفاده از نبض رگ گردنی (کاروتید) و در مرحله بعد نبض رگ پا (فمورال) تعداد و شدت ضربان قلب بیمار را مورد ارزیابی قرار می دهیم . کاروتید را باید در شیار مابین نای و عضله مورب گردنی جستجو کرد باید موارد زیر رعایت شود :
در صورت عدم لمس نبض ماساژ قلبی را فورا شروع می کنیم .
ماساژ قلبی :
برای دادن ماساژ قلبی دست های احیا گر باید در یک سوم انتهائی یا وسط استخوان جناق(استرنوم) قرار گیرد و با سرعت 100 ضربه در دقیقه قفسه سینه بیمار را به سمت پائین بفشارد . دست فرد ماساژ دهنده باید کاملا مستقیم باشد .باید پس ازهر ماساژ فقط به قدری وقفه داشته باشیم که قفسه سینه بالا بیاید. معمولا در احیا بعد از هر 30 ماساژ دو تنفس داده می شود (یک سیکل). عمق ماساژ باید به اندازه یک دوم یا یک سوم قطر قفسه سینه باشد . در حین ماساژ قلبی لازم است که نبض کاروتید یا فمورال بوجود بیاید . دادن تنفس و ماساژ قلبی تا زمان رسیدن اورژانس ادامه پیدا می کند . از زمان رسیدن پرسنل پزشکی ، عملیات احیا وارد مرحله پیشرفته می گردد .
هر دو دقیقه یک بار باید از طریق رگ گردنی بازگشت یا عدم بازگشت گردش خون بیمار را چک کنیم .
اگر احیا به صورت دو نفره انجام می شود شخصی که ماساژ میدهد 100 ماساژ و شخصی که تنفس می دهد 8 تا 10 تنفس در هر دقیقه به بیمار بدهند. بهتر است هر دو دقیقه (5 سیکل) یک باراحیاگران برای جلوگیری از خستگی جایشان را با هم عوض کنند.
دادن تنفس :
ابتدا سر بیمار را به عقب می بریم ، بعد با توجه به امکانات در دسترس ( ماسک یک طرفه ، شیلد صورت یا دهان خودمان ) دو تنفس به بیمار می دهیم . موقع دادن تنفس دهان به دهان ، بینی بیمار باید بسته باشد، که این کار را با همان دستی که روی پیشانی بیمار قرار دادهایم انجام می دهیم . توجه کنید که بعد از هر بار دمیدن هوا ( مدت دم 1 ثانیه ) باید قفسه سینه بیمار بالا بیاید . بعد نیز لازم است اجازه داد بیمار بازدم خود را صورت دهد ( مدت بازدم 2 ثانیه ) در صورت اتفاق نیافتادن این امر میتوان تا 5 مرتبه برای این کار تلاش کرد و سپس وارد مرحله بعد شد .
ویژگی های CPR موفق:
1- سریع آغاز شود.
2- جمعیت کافی آموزش دیده و علاقمند وجود داشته باشد.
3- CPR درست صورت گیرد :
کنترل راه هوائی :
1.انجام مانور HEAD TILT & CHIN LIFT :
سر بیمار را به عقب هدایت می کنیم و چانه بیمار را به بالا می کشیم تا راه هوائی با مستقیم شدن مسیر آن باز شود .
2.انجام مانور JAW THRUST :
در این مانور با گذاشتن انگشتان زیر زاویه فک ، فک را به سمت بالا می کشیم تا راه هوائی با بالا آمدن استخوان هیوئید باز شود .
در ابتدا اندازه AIRWAY دهانی را با استفاده از فاصله کنار دهان تا قدام گوش تعیین می کنیم . سپس آنرا بصورت معکوس تا نیمه در دهان وارد می کنیم و بعد با چرخش 180 درجه در جای خود فیکس می نمائیم .
بعد از انتخاب ماسک مناسب برای صورت بیمار با قرار دادن ماسک روی صورت بیمار و عقب راندن سر به عقب راه هوائی را باز نگه می داریم .
بعد از کنترل راه هوائی لازم است که هوا را در بیمارانی که تنفس خود بخود ندارند به داخل ریه ها هدایت کرد. در این حالت روش های زیر امکان پذیر است :
احیا مغزی :
احیا قلب و ریه در صورتیکه توام با احیا مغزی نباشد ارزش ناچیزی دارد . بنابر این از همان دقایق اولیه شروع عملیات احیا به حفظ و نگهداری مغز فکر می کنیم .
در این رابطه چند اقدام باید صورت گیرد :
ختم احیاء در سیستم احیاء خارج بیمارستانی:
امداد گرانی که CPR را شروع می کنند باید تا زمانیکه یکی از موارد زیر رخ دهد آنرا ادامه دهند:
■ گردش خون موثر خودبه خودی و تنفس برقرار شود
■ مراقبت به یک پرسنل اورژانس سطح بالاتر انتقال یابد
■معیارهای قابل اطمینان مبنی بر مرگ غیرقابل برگشت وجود داشته باشد(جمود نعشی، جدا شدن سر از بدن، کبودی بدن،..)
■امدادگر به علت خستگی یا وجود محیط خطرناک قادر به ادامه اقدامات نباشدو یا ادمه احیا جان افراد دیگر را به مخاطره اندازد
احیا در شرایط خاص:
غرق شدگی :
غرق شدگی یکی از عوامل قابل پیشگیری مرگ است , زمان و شدت هیپوکسی تنها عامل مهم مشخص کننده پیامد نهایی است. نجات دهندگان باید در اولین فرصتی که بیمار غرق شده و غیر هوشیار بدون پاسخ از آب خارج می شود CPR و بخصوص تنفس مصنوعی را آغاز کنند.وقتی با قربانی غرق شده در هر سنی برخورد می شود قبل از ترک بیمار برای خبر کردن اورژانس باید 5 چرخه CPR ( حدود 2 دقیقه ) انجام شود.
انسداد راه هوایی ناشی از جسم خارجی:
اگر انسداد خفیف است و بیمار به خوبی سرفه می کند دخالت نکنید تا خود بیمار به سرفه و تلاش برای تنفس ادامه دهد، فقط در صورت ایجاد علائم انسداد شدید مانند سرفه بیصدا ،تشدید سختی تنفس و بیماری که بدون پاسخ شده است دست به اقدام بزنید.در صورت وجود مشکل تنفسی شدید به اورژانس اطلاع دهید.
نمونه ی پرسش ها :
ایستگاه 1
1-مرگ فیزیولوژیک عبارتست از :
الف – توقف دائم اعمال حیاتی بعلت تاخیر در آغاز احیاء ب – توقف موقت و قابل برگشت اعمال حیاتی
ج- آسیب قابل برگشت به مغز و ارگانها د –فرد را می توان احیاء نمود
2- کدامیک از موارد زیر سبب ایست تنفسی می شود ؟
الف –مصرف مخدرها و باربیتوراتها ب – ایست قلبی
ج –ترومای قفسه سینه د- همه موارد
3- کدام گزینه صحیح می باشد ؟
الف – مراحل BLS عبارتست از:ارزیابی بیمار ،کنترل نبض و تنفس ، شروع CPR
ب – احیاء گر نباید بیش از 10 ثانیه برای ارزیابی نبض زمان صرف کند.
ج – پوشیدن دستکش حین CPR الزامی است.
د- هنگام تهویه بیمار با آمبوبگ بایستی ماساژ قلبی را متوقف نمود.
4- کدام مانور باز کردن راه هوائی در صدمات نخاعی مناسب است؟
الف – Head tilt neck lift ب –Head tilt chin lift
ج – Jaw thrust د- Jaw lift
5- کدام گزینه در مورد ونتیلاسیون ( تهویه ) صحیح می باشد ؟
الف –مانور باز کردن راه هوائی و تهویه بیمار در اولین فرصت با آمبوبگ وماسک.
ب- تنفس در بالغین با ریت 25-20 با ارزیابی بالا آمدن قفسه سینه
ج- هیپرونتیلاسیون بیمار
ایستگاه 2
1-مرگ بالینی عبارتست از :
الف – توقف دائم اعمال حیاتی ب – توقف موقت و قابل برگشت اعمال حیاتی
ج- آسیب غیر قابل برگشت به مغز و ارگانها د – هیچکدام
2- کدامیک از موارد زیر سبب ایست قلبی می شود ؟
الف – انفوزیون خون سرد با حجم زیاد ب – واکنش های آلرژیک ( به تزریق دارو یا ماده حاجب)
ج – تحریک واگ و ایست تنفسی د- همه موارد
3- کدام گزینه مراحل B. L. S ( اقدامات پایه احیا ء ) می باشد ؟
الف – ارزیابی بیمار ، پوزیشن مناسب ، شروع CPR
ب – ارزیابی بیمار ، کنترل نبض و تنفس ، پوزیشن مناسب ، طلب کمک
ج – ارزیابی بیمار ، طلب کمک ، پوزیشن مناسب ، کنترل نبض و تنفس
د- ارزیابی بیمار ، طلب کمک ، پوزیشن مناسب ، کنترل نبض و تنفس ، استفاده ازدارو
4- کدام عبارت صحیح است ؟
الف – مانور Thrust jaw در بیمارانی که بیهوشی عمیق دارند کاربرد دارد .
ب – مانور Lift jaw در صدمات گردنی و نخاعی کاربرد دارد .
ج – خم کردن بیش از حد سر به عقب برای بازکردن راه هوایی ، سبب انسداد مسیر تنفسی می شود .
د- همه موارد .
5- کدام گزینه در مورد ونتیلاسیون ( تهویه ) صحیح می باشد ؟
الف – در هر شرائطی ونتیلاسیون سریع درCPR اولویت دارد .
ب- ونتیلاسیون سریع همیشه از طریق لوله گذاری داخل تراشه امکان پذیر است .
ج- در CPR هیپرونتیلاسیون بیمار ضروری است .
د- هیچکدام .
